operatiedagen

2/10: Eerste operatiedag. 3 casus, elk op zich ook in Belgie voorkomend, maar hier gaat het dan om maxi-versies. Het “werkgevoel” in het OK is vertrouwd, alles is erg gelijkend op wat wij thuis kennen. Op enkele kleine punten is er een opvallend verschil. Iedereen gebruikt altijd dubbele handschoenen, infuusstaanders bestaan niet: de muren en zoldering in het schip zijn uit metaal, dus een haakje met magnetische eigenschappen kan zomaar overal tegenaan “geplakt worden: héél praktisch.

Op het einde van elke procédure wordt het met bloed besmette wegwerpmateriaal verzameld voor incineratie (op het schip), om hiervan het volume minimaal te houden wordt zeer selectief gewerkt: bvb het papieren schort van de chirurg wordt in stukken gesneden en alleen het bloed besmeurde deel gaat in de incinerator, de rest in het andere afval. Je ziet dus hoe de OK verpleegkundige de schort letterlijk bij de chirurg van het lijf knipt. De handschoenen worden verwijderd voor incineratie (ook degene die niet met bloed besmeurd zijn, zoals die die onder de buitenste zitten en dus normaal niet met bloed in contact kwamen), reden hiervoor is dat men ondervonden heeft dat handschoenen die in de afval weggegooid werden nadien op de markt opnieuw te koop aangeboden worden.

Op de patiëntenzaal slapen familieleden van patiënten dikwijls mee in; er is echter weinig plaats, dus de familie ligt…onder het bed van de patiënt. Er wordt getoerd met een tolk, informed consent formulieren worden soms ondertekend, soms met een vingerafdruk bevestigd. Dr Gary Parker is de CMO (Commanding Medical Officer), een maxillofaciaal chirurg die zowat permanent op het schip verblijft, enorm veel ervaring heeft en bovendien een enorm aimabel man is, charmant tegen letterlijk iedereen. Er zijn 8 OK zalen, vandaag loopt simultaan in 4 zalen een programma van NKO, plastische, orthopedie en maxillo-faciale.

We opereren 8 to 5, tussenin en nadien toeren en eten, de dag zit goed vol.

3/10: Operaties, eentje van 6 uur lang een tweede simpele van <1 uur. Men is zeer systematisch in werkwijze en dit is zonder meer zinvol: JCI en NIAZ kunnen hier gewoon een puntje aan zuigen op het vlak van efficiëntie en zinvolle invulling van elk principe. De werkdag begint in de OK zaal met een soort “time out” van de ganse operatiedag, iedereen “involved” is in de zaal en doet alleen maar dat, elke patiënt van het ganse NKO programma (in alle betrokken zalen) wordt overlopen volgens de standaard lijst, in alle aspecten van pre- peri- en postoperatieve care. Dan volgt de toer bij de gehospitaliseerde patiënten door alle NKO artsen, terwijl de inductie van de eerste patiënt aan de gang is.

4/10: Opnieuw een volle operatiedag, moeilijke en massieve halsgezwellen, de procédures verlopen toch finaal alle goed, niet in het minst door de expertise van Dr Mark Shrime. Ik doe vandaag wat meer dan assisteren of een deel van een ingreep doen, enkele ingrepen volledig autonoom en gelukkig verloopt het goed: je wil toch een redelijke indruk achterlaten hé. Een moeilijk thyroid stelt het vanavond perfect, en ik kan het weten want ben “on call” vanavond en vannacht. Ik moet stilaan eens beginnen nadenken over een uitstapje in het weekend. Ik heb van Conakry nog niks gezien, gezien we full time op het schip zitten en werken. Eigenlijk weet ik zelfs nauwelijks hoe het weer is. Gisteravond na donker ben ik op het bovendek gaan wandelen en heb enkele kiekjes genomen: ik sluit ze mee in.

5/10: Ochtendronde. Alle patiënten die we behandelden gaan gewoon perfect, we zijn even gelukkig als zij zelf. Een dame die voor een enorme (uitwendig defigurerende) goiter geopereerd werd vertrouwde ons toe dat zij door haar echtgenoot verlaten werd om die reden. Zij is nu niet alleen fysiek maar ook mentaal “opgeknapt” en zit iedere keer als we op haar zaal voorbij komen “thumbs up” te signaleren. Het is niet ongewoon dat mensen met een uitwendig opvallende afwijking door hun omgeving gemeden of verlaten worden, en het is minder onbegrijpelijk dan je in een eerste reactie zou denken. De meeste mensen hebben immers niet de kennis, noch de informatiebronnen om te weten dat bvb een halsmassa meestal een goedaardige en perfect te behandelen schildklieraandoening is. Zij hebben dikwijls ook niet de middelen om correct medisch advies in te winnen. Dus “voor hetzelfde geld” is die halsmassa een besmettelijke ziekte die ook de rest van de familie gaat aantasten. De betrokkene “afstoten” is dus een acte van zelfbehoud. In de westerse wereld werd jaren geleden ook zo gereageerd op bvb HIV. 

Mark Shrime en ikzelf verdelen inmiddels het programma onder elkaar, en we werken ons zo doorheen de dag. Bij elke ingreep worden we gevolgd door een lokale dokter in het kader van het MCB (Medical Capacity building) programma van MercyShips dat er ook voor zorgt dat de lokale medische kennis verbetert. De arts die ons volgt en dus bij elke ingreep mee “inschrobt” is stomatoloog van opleiding. Hij beheerst alleen de Franse taal (en natuurlijk één of meerdere van de lokale talen, waarvan ik zelfs de namen niet heb onthouden) en gezien de meeste mensen op het schip engels spreken, heeft hij begeleiding nodig: deze bestaat uit een lokale geneeskunde student (zesde jaar van zijn opleiding) die zowel frans als engels beheerst. Mark en ik hebben allebei niet zo’n hoge pet op van de lokale stomatoloog, maar de student verbaast ons des te meer met alle opmerkingen en vragen die hij stelt. We merken ook dat zijn vertalingen telkens zeer accuraat zijn, niet alleen linguistisch correct maar ook getuigen van correct begrip van alles wat gebeurt. "Ne kleveren tip” zouden ze bij ons zeggen, hij lijkt ook zeer gemotiveerd en ambitieus.

De operatiedag verloopt in een positieve sfeer, nog wat meer dan anders want elke vrijdag is hier “crazy friday”, wat betekent dat iedereen verondersteld wordt speciaal gekleurde kledij te dragen, de scrubs (OK pakjes) worden dan ook in allerlei vreemde kleuren aangeboden.

’s Avonds heb ik interview met Caleb en Rose, communicatie verantwoordelijken die in opdracht van MercyShips Belgie optreden.

We schrijven ook massaal in voor dagtrips die tijdens het weekend georganiseerd worden.

8/10: operatiedag, vlot verlopen met veel eigen inbreng, en dat ondanks een flinke verkoudheid met zelfs wat koortsig gevoel. Allemaal wel oplosbaar met een pilletje (of twee), verder me best maar even wat gedeisd houden.

9/10: operatiedag. Eén complex geval dat dan uiteindelijk meevalt. We hadden verwacht een tracheotomie en een mandibulotomie te moeten doen. Uiteindelijk kwam de tumor die tot aan de schedelbasis reikt in zijn mediale uitbreiding, dus mediaal van de mandibula - na losmaken van de externe component - vrij vlot naar beneden. We hebben sneller gedaan dan verwacht. Net vandaag komt de Communications Crew foto’s nemen in het OK van mij “in actie” (dit op vraag van MercyShips Belgium, niet van mijzelf voor alle welbegrip) en net nu is er bij deze ingreep zeer weinig inbreng van mezelf. Hopelijk valt dat op de foto’s niet te veel op! De rest van de dag is dan nuttig voor administratieve formaliteiten (en daar kennen ze wel wat van op de AFM). Ik ben bovendien vandaag “on call”, dus vind ik het niet erg als het een wat rustiger dag is.

Vanochtend werd de dag op het OK begonnen met een devoot samenzijn, bidden en zingen (héél stilletjes van mijnentwege) en een soort devotionele toespraak van één der OR crew members. Dat gebeurt volgens een beurtrol elke week (gelukkig ben ik hier maar twee weken denk ik dan ;-)) en deze maal is het aan Dr Mark Shrime. Hij vertelt een héél interessant verhaaltje dat volgens mij ook heel relevant is voor de AFM en bvb de relaties tussen vaste crew en short stayers. Wie hierover meer wil weten krijgt hiervoor mondelinge toelichting, in een blog gaat dit niet lukken.

10/10: operatiedag. Het klinkt misschien saai voor de buitenstaander, voor ons is het dat bepaald niet. De eerste patiënt stelt ons voor een dilemma. Hij heeft een enorme massa (de grootte van een kinderhoofdje) aan de basis van zijn nek met krachtverlies in de rechterarm en met pijnklachten. We vermoeden op basis van de klinische presentatie en de CT beelden dat het om een massa gaat die in verbinding staat met- of uitgaat van de plexus brachialis, de zenuwbundel waarmee je de ganse arm- en handspieren aanstuurt. De CT laat ons vermoeden dat we de massa kunnen verwijderen terwijl we de zenuwbundel intact kunnen houden. De man is rechtshandig en 51 jaar oud, leeft van landbouwwerk. Bij preoperatieve bespreking met de patiënt wordt duidelijk gesteld dat er een - weliswaar klein geachte - kans is op extra functieverlies van hand of arm (hij heeft nu reeds een beperking) en de patiënt stemt in met het risico. Tijdens de ingreep zien we echter dat de tumor dwars door of tussen de verschillende zenuwbundels loopt en dat volledige resectie zéker ernstige en waarschijnlijk volledige verlamming van de arm zal betekenen. De tumor (die goedaardig is) is ook zeer sterk doorbloed zodat een partiele resectie al evenveel risico’s betekent. We beslissen na overleg tijdens de operatie om de ingreep af te breken en de wonde te sluiten, en om met de patiënt te overleggen in het licht van de nieuwe info: nl. zéker functieverlies bij resectie. Wil hij dat om van zijn pijn verlost te zijn, zelfs mét een verlamde arm? Ons lijkt het verstandiger om de ingreep uit te stellen tot de pijn ondraaglijk wordt of het functieverlies spontaan toeneemt. Kan hij verder in zijn levensonderhoud voorzien met een verlamde arm? Natuurlijk komt het MercyShip niet automatisch opnieuw langs op het moment wanneer de ingreep niet meer uitgesteld kan worden. Onmiddellijk na het ontwaken geeft de patiënt aan dat hij toch resectie wil, we gaan er evenwel van uit dat onmiddellijk na de narcose en op korte termijn zo’n beslissing niet echt optimaal wordt genomen, en voorzien grondige nieuwe bespreking. De taalbarrière maakt het nog wat delicater. Er zijn wel vertalers, maar we merken occasioneel dat die onze vragen of mededelingen aan een patiënt soms wat “kort door de bocht” vertalen.

We zijn onder de indruk van de situatie en werken de tweede ingreep van de dag wat bedrukter af.

Nadien volgt een wetenschappelijke presentatie door Dr Mark Shrime, en ’s avonds gaan we op stap in de stad naar het elitaire ijssalon “Le Special”. Ook in Conakry liggen de lach en de traan soms dicht bij elkaar. We voelen ons wel verantwoordelijk voor onze zorgen, maar voor wèlke ziekte iemand treft zijn we natuurlijk niet verantwoordelijk.

11/10: Onze laatste operatiedag. Het is morgen namelijk een “Ship Holliday” wat betekent dat er niet in het OK gewerkt wordt. Om de 6 weken is er zo’n Holliday, en die dient dan om te compenseren voor alle verschillende (volgens land, religie en traditie) vrije dagen die hier niet genomen worden. Buiten Kerst en Pasen zijn er geen feestdagen zoals die aan land voorkomen.

Eigenlijk wel pech voor ons gezien we dus minder kans voor operaties hebben. De ingrepen van vandaag lopen goed, we hebben een eindevaluatiegesprek en er wordt een soort vervroegd afscheid genomen omdat het de laatste operaties waren. Maar eigenlijk vertrekt er nu nog niemand dus buiten het OK zien we elkaar nog. Het is wél een definitief afscheid van onze MCB dokters (de dokters uit Conakry die op stage kwamen), we nemen afscheid met uitwisseling van e-mail adressen. Er zijn nog een boel administratieve opdrachten te vervullen in voorbereiding van mijn vertrek op zondag. Ik probeer voor morgen nog een tripje gereserveerd te krijgen.